Gebelikten Korunma Yolları
Gebelikten korunma, planlı bir aile yaşamının sürdürülmesi ve cinsel sağlık açısından önemli bir konudur. Doğum kontrol yöntemleri kişilerin tercihlerine, yaşam tarzlarına, sağlık durumlarına ve korunma sürelerine göre değişiklik gösterebilmektedir.
1.Hormonal Yöntemler
a) Doğum Kontrol Hapları
- Yüksek verimlilik (%91-99).
- Adet düzensizliklerini düzenler ve krampları azaltır.
- Her gün düzenli olarak alınmalıdır.
b) Doğum Kontrol Enjeksiyonları
- 1 veya 3 ayda bir uygulanır.
- Hap almayı unutanlar için uygundur.
c) Vajinal Halka
- 3 hafta boyunca takılır ardından 1 hafta ara verin.
- Hormon salgılayarak gebeliği önler.
d) Deri Altı İmplantlar
- Kolun üst kısmına yerleştirilen ince çubuklar hormon salgılayarak 3-5 yıl koruma sağlar.
- Uzun vadeli ve etkili bir yöntemdir.
2.Bariyer Yöntemleri
a) Prezervatif (Kondom)
- Spermin vajinaya ulaşmasını engeller.
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara (STD) karşı koruma sağlar.
- Kadın ve erkek için ayrı çeşitleri bulunmaktadır.
b) Diyafram
- Vajina içine yerleştirilen ve spermin rahme ulaşmasını engelleyen bir bariyerdir.
- Cinsel ilişkiden önce konulur ve 6 saat yerinde kalması gerekir.
c) Spermisitler
- Vajinaya yerleştirilen kimyasal maddeler spermi etkisiz hale getirir.
- Bariyer yöntemleriyle birleştirilerek etkinliği arttırılabilir.
3.Rahim İçi Araçlar (Spiral)
- Rahim içine yerleştirilen T şeklinde bir araç spermi nötralize ederek döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını engeller.
- Uzun vadeli ve etkili bir yöntemdir.
- Yerleştirme işlemi uzman bir hekim tarafından yapılmalıdır.
Çeşitleri:
- Hormonal Spiral: Hormon salgılayarak 3-5 yıl koruma sağlar.
- Bakır Spiral: Hormon içermez ve 5-10 yıl koruma sağlar.
4. Kalıcı Yöntemler
a) Tüp Ligasyonu (Kadınlarda)
- Fallop tüplerinin bağlanmasıyla yumurtanın spermle buluşması engellenir.
- Kalıcı bir yöntemdir ve bir daha hamile kalmak istemeyen kadınlar için uygundur.
b) Vasektomi (erkeklerde)
- Spermin boşalma sıvısına karışmasını önleyen cerrahi bir işlemdir.
- Kalıcıdır ve hormon düzeylerini etkilemez.
5.Doğal Yöntemler
a) Takvim Yöntemi
- Kadın adet döngüsünü takip eder ve yumurtlama günlerinde cinsel ilişkiye girmez.
- Hormonal veya cerrahi müdahale gerektirmez.
- Etkinliği düşüktür ve dikkatli takip gerektirir.
b) Çekilme Yöntemi (Geri Çekilme)
- Erkek boşalmadan önce penisini vajinadan çeker.
- Etkisi düşük bir yöntemdir; hamilelik riski hala mevcuttur.
c) Emzirme (Laktasyonel Amenore)
- Emzirme, prolaktin hormonunu artırarak yumurtlamayı baskılar.
- Sadece düzenli emziren kadınlarda ve doğumdan sonraki ilk 6 ayda etkilidir.
6.Acil Korunma
a) Ertesi Gün Hapı
- İlişkiden sonra alınır ve döllenmeyi veya döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını engeller.
- İlişkiden sonraki ilk 72 saat içinde alınmalıdır.
- Kalıcı bir koruma yöntemi değildir, sadece acil durumlarda kullanılmalıdır.
b.)Acil Spiral
- İlişkiden sonraki 5 gün içerisinde yerleştirilerek hamileliği önler.
Sonuç olarak, doğum kontrol yöntemleri bireysel ihtiyaçlara ve sağlık durumuna göre seçilmelidir. Her yöntemin avantajları, dezavantajları ve yan etkileri olabilir. Bu nedenle doğru seçimi yapabilmek için bir kadın doğum uzmanına başvurmak önemlidir. Cinsel sağlık ve doğum kontrolü hakkında bilinçli kararlar vermek hem fiziksel hem de duygusal sağlığın korunmasına yardımcı olur.